شورای عالی انقلاب فرهنگی یکی از نهادهای حکومتی ایران است که پس از انقلاب با فرمان آیتالله خمینی تشکیل شد. گسترش نفوذ فرهنگ اسلامی در شئون جامعه و تقویت انقلاب فرهنگی و اعتلای فرهنگ عمومی و تزکیه محیطهای علمی و فرهنگی از افکار مادی و نفی مظاهر و آثار غربزدگی از جمله اهداف این شورا است.
روحالله خمینی در جمع اعضای ستاد انقلاب فرهنگی دستور میدهد برای بازگشایی دانشگاهها، ستاد انقلاب فرهنگی سابقهی تک تک افراد را بازبینی کند و از اعضای ستاد میخواهد که «سازمانی» درست کنند که فعالیتهای کلیه اساتید و دانشجویان را زیر نظر داشته باشد. او وظایف آنها را چنین برشمرد:
«الان که شما بخواهید دانشگاه را برای پذیرفتن معلم ، پذیرفتن شاگرد، مهیا کنید، یک عده زیادی چهره هایشان را از آنی که هستند بر می گردانند به یک چهره های اسلامی ، و خودشان را در دانشگاه به عنوان معلم ، به عنوان - مثلا - شاگرد، جا می زنند. این را باید یک فکری برایش بکنید. همه مسلمانند و همه متقی ، همه با این نهضت اسلامی موافق، لکن سوابقشان را باید الان ملاحظه کرد؛ یعنی، بنابراین باشد که یک گروههایی [باشند] برای رسیدگی به سوابق معلمها، به سوابق اینهایی که می خواهند مثلا وارد بشوند، تا دوباره این مرکز تجمع افرادی [نشود] که آنجا بیایند و قضیه تحصیل نباشد و قضیه جهات سیاسی باشد و اینطور چیزها. ...
از اولی که بناست دانشگاه باز بشود و بناست معلم پذیرفته بشود، مهم این است این معلم [هایی ] که الان می آیند و اظهار چه می کنند و شهادت می دهند و می گویند ما مسلمان و چه و چه هستیم ، به این اکتفا نشود؛ سوابق این دیده بشود که این چطور آدمی بوده است ؛ چکاره بوده است ؛ در دانشگاه که بوده چه می کرده ، چه درس می داده ؛ چه جور برخورد می کرده با جوانها و چه توطئه ها داشته یا نداشته . این مسائل خیلی باید بررسی بشود که دانشگاه وقتی باز می شود، یک دانشگاهی باشد که حالا صد در صد نشد، [طوری ] باشد که اشخاصش اشخاص صحیح باشند و بعد هم که باز می شود، یک بازرسیهایی لازم است به اینکه در همه جا حاضر باشند؛ برای اینکه معلمین با دانشجوها چه جور برخورد دارند و غیر برنامه درسی شان چه حرفها آنجا هست ؛ چه چیزها آنجا مطرح می کنند. اگر دیدند چیزهایی انحرافی است ، اطلاع بدهند. و یک سازمانی باشد برای اینکه اگر هر یک از معلمین یک همچو کاری بخواهند بکنند،[بررسی ] بشود. اگر - مثلا - گروهها بخواهند در دانشگاه باز این بساط را درست کنند، حاضر باشند یک اشخاصی برای اینکه مانع از این امور بشوند.»
خمینی در حکم خود به اعضای منتخب ستاد انقلاب فرهنگی به صراحت مسئولیت انتخاب اساتید را به عهدهی این ستاد گذاشته و گفت :
«از بین اساتید مسلمان و کارکنان متعهد و دانشجویان متعهد با ایمان و دیگر قشرهای تحصیلکرده ، متعهد و مومن به جمهوری اسلامی دعوت نمایند تا شورایی تشکیل دهند و برای برنامه ریزی رشته های مختلف و خطمشی فرهنگی آینده دانشگاهها، بر اساس فرهنگ اسلامی و انتخاب و آماده سازی اساتید شایسته متعهد و آگاه و دیگر امور مربوط به انقلاب آموزشی اسلامی اقدام نمایند.»
خمینی همچنین در پیام نوروزی خود، در فروردین ۵۹ بر تصفیه دانشگاهها تأکید کرده و گفت:
«باید انقلاب اسلامی در تمام دانشگاههای سراسر ایران به وجود آید. تا اساتیدی که در ارتباط با شرق و یا غرباند تصفیه گردند و دانشگاه محیط سالمی شود برای تدریس علوم عالی اسلامی.»
اهداف این شورا عبارتاند از:
گسترش و نفوذ فرهنگ اسلامی در شئون جامعه و تقویت انقلاب فرهنگی و اعتلای فرهنگ عمومی
تزکیه محیطهای علمی و فرهنگی از افکار مادی و نفی مظاهر و آثار غربزدگی از فضای فرهنگی جامعه
تحول دانشگاهها، مدارس و مراکز فرهنگی و هنری براساس فرهنگ صحیح اسلامی، گسترش و تقویت هر چه بیشتر آنها برای تربیت متخصصان متعهد، اسلامشناسان متخصص، مغزهای متفکر و وطنخواه، نیروهای فعال و ماهر، استادان، مربیان و معلمان معتقد به اسلام و استقلال کشور
تعمیم سواد، تقویت و بسط روح تفکر و علمآموزی و تحقیق و استفاده از دستاوردها و تجارب مفید دانش بشری برای نیل به استقلال علمی و فرهنگی
حفظ و احیا و معرفی آثار و مآثر اسلامی و ملی
نشر افکار و آثار فرهنگی انقلاب اسلامی، ایجاد و تحکیم روابط فرهنگی با کشورهای دیگر به ویژه با ملل اسلامی
همچنین وظایفی را که بر عهده شورای عالی انقلاب فرهنگی گذاشته شده است، میتوان در سه حوزه سیاستگذاری، تدوین ضوابط و نظارت تقسیمبندی نمود. تهیه و تدوین سیاستها و طرحهای راهبردی کشور در زمینههای مختلف فرهنگی از جمله در حوزههای زنان، تبلیغات، اطلاعرسانی، چاپ و نشر، بیسوادی، دانشگاهها، برقراری روابط علمی و پژوهشی و فرهنگی با سایر کشورها، همکاری حوزه و دانشگاه، فعالیتهای دینی و معنوی، تهاجم فرهنگی و سایر حوزههای فرهنگی مربوطه از جمله وظایف سیاستگذاری این شورا محسوب میشود. همچنین تعیین ضوابط تأسیس مراکز علمی و آموزشی و نیز ضوابط گزینش مدیران و استادان و دانشجویان از جمله وظایف این شورا میباشد. بررسی و تحلیل شرایط فرهنگی ایران و جهان، بررسی الگوهای توسعه و پیامدهای فرهنگی آن، بررسی وضع فرهنگ و آموزش کشور و نیز نظارت بر اجرای مصوبات شورا از جمله وظایف نظارتی شورای عالی انقلاب فرهنگی میباشد.
اعضای این شورا به دو دسته اعضای حقیقی و حقوقی تقسیم میشوند:
رئیس جمهوری - محمود احمدی نژاد (رئیس شورا)
رئیس قوه قضائیه - سید محمود هاشمی شاهرودی
رئیس مجلس شورای اسلامی - علی لاریجانی (عضو حقیقی نیز میباشد.)
رئیس سازمان صدا و سیما - سید عزت الله ضرغامی
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی - سید مهدی خاموشی
رئیس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان - منیره نوبخت
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی - عبدالله جاسبی
رئیس کمسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی - عباسعلی اختری
رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی - علی عباس پور تهرانی
رئیس کمسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی - امیدوار رضایی
وزیر علوم تحقیقات و فناوری - محمد مهدی زاهدی
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی - کامران باقریلنکرانی
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها - محمد محمدیان
رئیس جهاد دانشگاهی - حمید رضا طیبی
وزیر آموزش و پرورش - علیرضا علی احمدی
معاون برنامه ریزی و راهبردی ریاست جمهوری (سازمان مدیریت و برنامه ریزی سابق) - امیرمنصور برقعی
محمدرضا مخبر دزفولی (دبیر شورا)
غلامعلی حداد عادل
محمد علی کی نژاد
محسن قمی
احمد جنتی
علی لاریجانی
علی اکبر رشاد
احمد احمدی
علیرضا صدر حسینی
حسن حبیبی
علی اکبر ولایتی
ایرج فاضل
علی شریعتمداری
رضا داوری اردکانی
حسن رحیم پور ازغدی
مهدی گلشنی
عزیز سامنی
میر حسین موسوی
محمدرضا عارف
صادق واعظ زاده
منصور کبگانیان
حسین کچوئیان
محمود محمدی عراقی
پیشینه تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی به سال ۱۳۵۹ باز میگردد که سال آغازین انقلاب فرهنگی محسوب میشود.
در این سال، ستاد انقلاب فرهنگی با فرمان آیتالله خمینی تشکیل شد. این ستاد بعدها به شورای عالی انقلاب فرهنگی شد. هسته هفت نفری که برای تشکیل این ستاد معرفی شدند عبارت بودند از:
علی شریعتمداری
محمدجواد باهنر
مهدی ربانی املشی
حسن حبیبی
عبدالکریم سروش
شمس آل احمد
جلالالدین فارسی
تربیت استاد و گزینش افراد شایسته برای تدریس در دانشگاهها، گزینش دانشجو و اسلامی کردن جو دانشگاهها و تغییر برنامههای آموزشی دانشگاهها وظایفی بود که بر عهده این شورا قرار داشت. البته عبد الکریم سروش معتقد است که در گزینش اساتید دانشگاه ستاد انقلاب فرهنگی تنها نقش ناظر را داشته و در بسیاری از موارد در جریان اخراج اساتید نبودهاست. در مقابل، برخی از منتقدان چنین ادعایی را نمیپذیرند و معتقدند که این امر بر اساس آئیننامه مصوب ستاد انقلاب فرهنگی و توسط هیاتهایی زیر نظر ستاد انقلاب فرهنگی انجام شدهاست و فرد یا سازمان دیگری نمیتواند مسوول این اقدام باشد. عملکرد این ستاد در این دوران از جهت تاخیر در بازگشایی دانشگاهها همیشه مورد انتقاد بوده است و به عنوان نقطه ضعف آن یاد میشود.
در شهریور ۱۳۶۲ این ستاد با پیشنهاد آیت الله خامنهای و دستور آیت الله خمینی تکمیل شد و افراد دیگری نیز به آن اضافه شدند. اعضای این ستاد عبارت بودند از:
سید محمد خاتمی از تاریخ ۱۳۶۲/۶/۸ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
غلامحسین رحیمی شعرباف از تاریخ ۱۳۶۲/۶/۸ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
ایرج فاضل اوایل شهریور ۶۳ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
میرحسین موسوی خامنهای (نخست وزیر وقت) از تاریخ ۱۳۶۲/۶/۸ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
محمد علی نجفی از تاریخ ۱۳۶۲/۶/۸ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
صادق واعظ زاده از تاریخ ۱۳۶۲/۶/۸ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
محمد رحمتی اواخر مهر ۶۳ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
حسن ابراهیم حبیبی از تاریخ ۱۳۱۳/۳/۲۳۵۹ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
محمد جواد باهنر از تاریخ ۱۳۶۲/۶/۸ تا زمان کشته شدن در ۸ شهریور ۱۳۶۰
احمد احمدی : از تاریخ ۱۳۶۰/۱۱/۲ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
محمد مهدی ربانی املشی از تاریخ ۱۳۵۹/۳/۲۳ تا ۱۳۶۲/۶/۸
شمس الدین سادات آل احمد از تاریخ ۱۳۵۹/۳/۲۳ تا ۱۳۶۲/۶/۸
عبد الکریم سروش از تاریخ ۱۳۶۲/۶/۸ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
علی شریعتمداری از تاریخ ۱۳۶۲/۶/۸ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
جلال الدین فارس از تاریخ ۱۳۵۹/۳/۲۳ تا ۱۳۶۲/۶/۸
محمد رضا مهدوی کنی از تاریخ ۱۳۶۲/۶/۸ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
آیت الله خمینی در ۱۹ آذر ۱۳۶۳ بر ستاد انقلاب فرهنگی ترمیم عمدهای انجام داد و با ترکیب متفاوت ستادانقلاب فرهنگی به شورای عالی انقلاب فرهنگی تبدیل شد.
در سال ۱۳۶۱ در پی ناهمانگیهایی که در اثر تداخل وظایف ستاد انقلاب فرهنگی و وزارت فرهنگ و آموزش عالی پیش میآمد، طرحی از سوی وزیر وقت تقدیم هیات دولت شد که پس از تصویب در دولت، بهصورت لایحه با قید یک فوریت تقدیم مجلس شد.اما تأسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی عملا به ۱۹ آذر ۱۳۶۳ باز میگردد. آیتالله خمینی در این روز، طی پیامی فرمان تأسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی را صادر نمود. در بخشی از این پیام چنین آمده است:
خروج از فرهنگ بدآموز غربی و نفوذ و جایگزین شدن فرهنگ آموزنده اسلامی، ملی و انقلاب فرهنگی در تمام زمینهها در سطح کشور آن چنان محتاج تلاش و کوشش است که برای تحقق آن سالیان دراز باید زحمت کشید و با نفوذ عمیق ریشه دار غرب مبارزه کرد. اینک با تشکر از زحمات ستاد انقلاب فرهنگی برای هر چه بارورتر شدن انقلاب در سطح کشور، تقویت این نهاد را لازم دیدم بدین جهت علاوه بر کلیه افراد ستاد انقلاب فرهنگی و رؤسای محترم سه قوه، حجج اسلام آقای خامنه ای، آقای اردبیلی و آقای رفسنجانی و همچنین جناب حجه الاسلام آقای مهدوی کنی و آقایان سید کاظم اکرمی وزیر آموزش و پرورش و رضا داوری و نصرالله پورجوادی و محمدرضا هاشمی را به آنان اضافه نمودم
شورای انقلاب فرهنگی فعالیت خود را دراین دوران مانند قبل ادامه داد و اعضای خود را کمابیش با همان ترکیب قبلی حفظ نمود. در سال ۱۳۷۵ آیتالله خامنهای ترکیب جدیدی برای شورا انتخاب کرد. در سال ۱۳۸۶ پس از مواضع رئیس جمهور محمود احمدینژاد مبنی بر لزوم تصفیه دانشگاه از اساتید سکولار و پس از اتفاقاتی در دانشگاههای تهران و امیرکبیر، آیتالله خامنهای اعضای جدیدی را برای شورای انقلاب فرهنگی انتخاب کرد و بر پیگیری اهداف قبلی تاکید نمود.
سازمان تهیه و تدوین کتب علوم اسلامی و انسانی دانشگاهها (سمت)
سازمان مدارس غیرانتفاعی و مشارکتهای مردمی
جهاد دانشگاهی
مرکز نشر دانشگاهی
فرهنگستان زبان و ادب فارسی جمهوری اسلامی ایران
فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران
فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران
فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
دفتر جذب نخبگان
شورای جذب خبرگان بدون مدرک دانشگاهی
هیئت مرکزی گزینش استاد
هیئت مرکزی گزینش دانشجو
کمیته مرکزی انضباطی دانشجویان
کمیته مطالعه و برنامهریزی آزمون ورودی دانشگاه
کمیته بررسی و ارزیابی دائمی وضع آموزش در کشور
سازمان دانشآموزی جمهوری اسلامی ایران
مرکز تألیف و ترجمه و نشر آثار هنری
هیات حمایت از کرسیهای نظریه پردازی
کمیسیون مشورتی شورای عالی انقلاب فرهنگی
هیأت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی شورای عالی انقلاب فرهنگی
هیأت نظارت و بازرسی شورای عالی انقلاب فرهنگی
مرکز دریافت گزارش عملکرد دستگاههای مشمول اصل ۵۰ اصول سیاست فرهنگی کشور
شورای فرهنگ عمومی
شورای فرهنگی و اجتماعی زنان
شورای اسلامی شدن مراکز آموزشی
شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی
شورای هنر
شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی
شورای عالی برنامه ریزی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
شورای عالی جوانان
شورای عالی اطلاع رسانی
شورای عالی آموزشهای علمی - کاربردی
شورای پژوهشهای علمی کشور
شورای عالی برنامه ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
شورای هدایت استعدادهای درخشان
شورای تدوین کتابهای تعلیمات دینی مدارس
شورای تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش
شورای نظارت بر ساخت، طراحی، واردات و توزیع اسباب بازی کودکان
شورای هماهنگی تشکلهای دانش آموزی
شورای نظارت بر انتخاب، ساخت و نصب مجسمه و یادمان در میدانها و اماکن عمومی
عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی در طول سالهای مختلف موافقان و مخالفان زیادی داشته است.
یکی از مهمترین انتقاداتی که برخی از منتقدان مطرح کردهاند، وارد شدن شورای عالی انقلاب فرهنگی به حیطه قانونگذاری است. این منتقدان اعتقاد دارند که شان این شورا، یک شان کلاننگر و مشورتی است و میبایست سیاستگذاریهای کلان فرهنگی را در چارچوب مصالح ملی کشور انجام دهد؛ درحالی که این شورا به تصویب مقرراتی میپردازد که به اعتقاد منتقدان، خارج از چارچوب وظایف این شورا است.در این زمینه انتقادات مختلفی در مورد مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شده است که از آن جمله میتوان به مصوبه این شورا در مورد ضوابط استفاده از شبکههای اطلاعرسانی اینترنتی اشاره نمود.(محدودیت حداکثر نرخ انتقال اطلاعات تا 128kb/s برای کاربران خانگی) منتقدان معتقدند که این مصوبه محدودیتهایی را در مورد دسترسی کاربران به اینترنت فراهم میکند.
همچنین یکی دیگر از انتقادات مطرحشده از سوی منتقدان، تداخل وظایف این شورا با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری میباشد. به اعتقاد برخی از کارشناسان، این تداخل (بهطور مثال در مورد انتخاب روسای دانشگاهها) مشکلاتی را در زمینه انجام امور اجرایی آموزش عالی در کشور ایجاد نموده است.
شورای نگهبان از نهادهای نظارتی نظام جمهوری اسلامی ایران است که از دوازده عضو تشکیل شده است. شش عضو از این دوازده تن فقهایی هستند که با حکم رهبر عزل و نصب میشوند و شش عضو دیگر حقوقدانانی هستند که با معرفی رییس قوه قضاییه و اعلام نظر نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب میشوند.
تمامی قوانین مجلس شورای اسلامی و صلاحیت نامزدهای تمامی انتخابات سراسری کشور به استثنای انتخابات شوراهای شهر و روستا باید به تایید این شورا برسند.
نخستین وظیفه شورای نگهبان ، نظارت بر تدوین قوانین در مجلس شورای اسلامی است. این شورا وظیفه دارد که هر قانون تصویب شده در مجلس را با قانون اساسی و قوانین شرعی اسلام مطابقت دهد که در صورت مطابقت داشتن، لایحه یا طرح مجلس را تایید میکند. در صورت عدم مطابقت، آن لایحه یا طرح به مجلس برگردانده میشود تا مجلس اصلاحات مورد نظر شورای نگهبان را بررسی کند. در صورت پافشاری مجلس بر نظر خود، طرح یا لایحه مورد نظر به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده میشود.
دومین وظیفه شورا نظارت بر کلیه انتخابات کشور است. شورای نگهبان موظف است صلاحیت همه نامزدهایی که جهت شرکت در هر انتخابات به جز انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در وزارت کشور ثبت نام میکنند را بررسی نموده و پس از آن اجازه شرکت در انتخابات را به آن کاندیدا بدهد.
بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی (بهصورت کوتاه بنیاد مستضعفان یا بنیاد) بنا به فرمان روحالله خمینی خطاب به شورای انقلاب در مورخ ۹ اسفند ۱۳۵۷ تأسیس و در تاریخ ۳ مرداد ماه ۱۳۵۸ تحت شماره ۱۹۸۳ در اداره کل ثبت شرکتها بصورت غیرانتفاعی و دارای تابعیت ایرانی ثبت گردید و در تاریخ ۳ آذر ماه ۱۳۶۷ با صدور فرمانی از سوی رهبر انقلاب اسلامی خطاب به نخست وزیر وقت، نام بنیاد مستضعفان به بنیاد جانبازان تغییر یافت و در تاریخ ۶/۳/۱۳۸۳ با موافقت مقام رهبری، ماموریت و سازمان امور جانبازان در پی ایجاد تشکیلات جدید تحت عنوان بنیاد شهید و امور ایثارگران به آن نهاد انتقال یافت و نام این نهاد به بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی تغییر یافت.
این بنیاد بیش از چهارصد واحد تولیدی و خدماتی را تحت کنترل دارد.
۱.کاهش استضعاف مادی و فرهنگی مستضعفان
۲.حداکثر نمودن ارزش ترکیب بهینه دارائی و سهام
۳.رشد بازده کل اقتصادی رشته فعالیتها
۴.توسعه دانایی، دانش و فن آوری
تشکیل شورای انقلاب
با اوج گیری انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ اندیشه طرح «شورای انقلاب» در میان روحانیون معتمد سید روح الله خمینی پدید آمد که در سفر مرتضی مطهری به پاریس، این طرح با خمینی در میان گزارده شد. هاشمی رفسنجانی در این باره چنین نوشتهاست:
آقای مطهری در مراجعت از سفر پاریس، دستور رهبر عظیم الشأن انقلاب را مبنی بر تشکیل شورای انقلاب آوردند. حضرت امام آقایان شهید مطهری، شهید بهشتی و موسوی اردبیلی و شهید باهنر و هاشمی رفسنجانی را به عنوان هسته اول شورای انقلاب تعیین و اجازه داده بودند که افراد دیگر با اتفاق نظر این پنج نفر اضافه شوند و در جلسات ابتدایی تصمیم بر این شد که حتی الامکان ترکیب شورا از اعضای روحانی و غیر روحانی به نسبت مساوی و نزدیک به هم باشد. ترتیب انتخاب اعضای دیگر و تکمیل شورا چنین بود: پیش از پیروزی انقلاب، آقایان سید محمود طالقانی، سید علی خامنهای، محمد رضا مهدوی کنی، احمد صدر حاج سید جوادی، مهندس مهدی بازرگان، دکتر یدالله سحابی، مهندس مصطفی کتیرایی، سرلشگر ولی الله قرنی، سرتیب علی اصغر مسعودی به اتفاق آرا به عضویت انتخاب شدند. پس از پیروزی انقلاب و تشکیل دولت موقت، آقایان بازرگان و سحابی و کتیرایی و حاج سید جوادی و قرنی به دولت و ارتش منتقل شدند و به جای آنها آقایان دکتر حسن حبیبی، مهندس عزت الله سحابی، دکتر عباس شیبانی، ابوالحسن بنی صدر و صادق قطب زاده انتخاب گردیدند و در مرحله بعد پس از شهادت استاد مطهری، آقایان مهندس میر حسین موسوی، احمد جلالی و دکتر حبیب الله پیمان انتخاب شدند و آقای مسعودی به کار اجرایی رفت.
وی در رابطه با نقش استاد مطهری چنین مینویسد :
طبعا چون امام حرفها را برای ایشان زده بودند، مرجع برای ما ایشان بودند. بیشتر نص امام را از ایشان بایست میشنیدیم... ایشان بیشتر از ما مسائل فکری برایشان مطرح بود تا عملی و در گذشته هم این طوری بود. در شورای انقلاب هم این طوری بود. خیلی مواظب بود که خطوط انحرافی فکری که آن روز در جامعه ما وجود داشت و سر و صدا هم زیاد داشت. اینها در شورای انقلاب راه پیدا نکنند.
در ۲۲ دی ۱۳۵۷ خمینی تشکیل شورای انقلاب رااعلام نمود. وی در بخشی از اطلاعیه خویش گفت:
... به موجب حق شرعی و براساس رأی اعتماد اکثریت قاطع مردم ایران که نسبت به این جانب ابراز شدهاست در جهت تحقق اهداف اسلامی ملت، شورایی به نام شورای انقلاب اسلامی مرکب از افراد با صلاحیت و مسلمان و متعهد و مورد وثوق، موقتا تعیین شده و شروع به کار خواهند کرد. اعضای این شورا در اولین فرصت مناسب معرفی خواهند شد. این شورا موظف به انجام امور معین و مشخصی شدهاست از آن جمله مأموریت دارد تا شرایط تأسیس دولت انتقالی را مورد بررسی و مطالعه قرار داده و مقدمات اولیه آن را فراهم سازد.
از اولین روز ورود خمینی بحثهای مهمی از قبیل تشکیل دولت، تشکیل مجلس، ایجاد مجلس مؤسسان [[[مجلس خبرگان]]] در این شورا مطرح شد. در اولین گام، شورا، بازرگان را به عنوان نخست وزیر دولت موقت پیشنهاد و امام نیز ایشان را منصوب کردند. بعد از پیروزی انقلاب در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ شورای انقلاب و دولت موقت تحت لوای رهبری خمینی و مشروعیت حاصله از حمایتهای مردمی، زمام امور را به دست گرفتند. دومین تصمیم مهم شورای انقلاب، تصویب اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دوم اردیبهشت ۱۳۵۸، بود. شورای انقلاب، ملی شدن بانکها، سامان بخشیدن به دادگاههای انقلاب، برگزاری همه پرسی در رابطه با نظام جمهوری اسلامی، بررسی پیش نویس قانون اساسی و انتشار آن در جراید، تصویب قانون شوراهای محلی، تصویب ملی شدن صنایع بزرگ، تصویب آیین نامه مجلس خبرگان و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و انتخابات مجلس شورای اسلامی و... را انجام داد.
بر سر ریاست این شورا بحثهای فراوانی است عده ای معتقدند ریاست آن در ابتدا بر عهده مرتضی مطهری بود و پس از مرگ او طالقانی جای او را گرفت و با مرگ وی ابوالحسن بنی صدر به ریاست آن رسید. اما عده ای دیگر اساسا پذیرش ریاست شورا توسط مطهری و طالقانی را مورد شک می دانند.
اولین رئیس شورای انقلاب مرتضی مطهری در شب یازدهم اردیبهشت همان سال پس از آنکه از جلسه شورا در منزل عزت الله سحابی بیرون می آمد، در یکی از کوچه های خیابان فخرآباد تهران توسط فردی که خود را از اعضای گروهک فرقان معرفی نمود، کشته شد . محمود طالقانی دومین رئیس شورای انقلاب در ۱۹ شهریور همان سال درگذشت.
به دنبال تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ دولت بازرگان فردای آن روز استعفای خود را تسلیم خمینی کرد. شورای انقلاب بیانیه مهمی خطاب به ملت صادر کرد و یادآور شد که مصمم است در فرصت محدودی، برگزاری همه پرسی درباره قانون اساسی، انتخابات مجلس شورای ملی و ریاست جمهوری و... را به انجام برساند. متعاقب این بیانیه اعلام شد که شورا ترکیب تازهای خواهد داشت و با ادغام دولت در شورا اعضای جدید شورا انتخاب شدند و در اداره مملکت بدین ترتیب تقسیم کار شد.
خامنهای ؛ دفاع و پاسداران
هاشمی رفسنجانی؛ وزارت کشور
باهنر؛ آموزش و پرورش
مهدوی کنی؛ کمیته و دادگستری
بهشتی؛ جهاد سازندگی
بنی صدر؛ وزارت امور خارجه
معین فر؛ نفت
حبیبی؛ آموزش عالی
عزت الله سحابی؛ برنامه و بودجه
میناچی؛ ارشاد ملی
قدوسی؛ دادگاه انقلاب
این افراد فعالیتهای خود را آغاز نموده و در مدت کوتاهی نسبتا موفق شدند بر خلأ سیاسی موجود فایق آیند. همه پرسی قانون اساسی در ۱۲ آذر ۱۳۵۸ و متعاقب آن انتخابات ریاست جمهوری در بهمن ۱۳۵۸ برگزار شد و مجلس شورای اسلامی در ۷ خرداد ۱۳۵۹ افتتاح گردید.
با شروع کار مجلس و شورای نگهبان و دیگر نهادها، مسؤولیت و ضرورت وجودی شورای انقلاب به پایان رسید. لذا در ۱۲ تیر ۱۳۵۹ محمد حسینی بهشتی اعلام کرد:
مسؤولیت شورای انقلاب دو هفته دیگر پایان مییابد
سپس آخرین جلسه شورا در ۲۶ تیر ۱۳۵۹ برگزار شد. حسن حبیبی سخنگوی شورای انقلاب، در آخرین مصاحبه خود گفت:
امروز با رسمیت یافتن مجلس شورای اسلامی و کامل شدن اعضای شورای نگهبان قانون اساسی، کار شورای انقلاب که تاکنون وظیفه قانونگذاری را بر عهده داشت نیز به پایان رسید.
آخرین اعضای شورا عبارت بودند از محمد حسینی بهشتی، سید علی خامنهای، موسوی اردبیلی، محمد جواد باهنر، هاشمی رفسنجانی، دکتر حسن ابراهیم حبیبی، عباس شیبانی، مهدی بازرگان، عزت الله سحابی، صادق قطب زاده، علی اکبر معین فر و ابوالحسن بنی صدر.